“Er is vermoedelijk in de hele Verenigde Staten geen stad die het financieel zwaarder heeft”, zei gouverneur Rick Snyder van Michigan onlangs over de aftakelende stad Detroit. Ondanks luide protesten van het stadsbestuur wil de gouverneur een interim-manager benoemen om de rampzalige financiële problemen aan te pakken.
“De problemen van Detroit zijn te fundamenteel, te langdurig en te omvangrijk om door burgemeester en wethouders te worden opgelost”, zei hij. De roep om een interim-manager illustreert hoezeer de kwijnende stad de weg kwijt is, en dat al decennialang. Het is de laatste wanhoopsdaad voordat de gemeenteraad de stad Detroit failliet zou moeten verklaren. En oh ja, General Motors, Ford en Chrysler boeken recordwinsten. Kunt u het nog volgen?
In zijn gloriedagen als onbetwiste hoofdstad van de auto-industrie was Detroit de op drie na grootste stad in Amerika, met 1,8 miljoen inwoners en een oppervlakte van 360 vierkante kilometer. Er is al veel geschreven over de uiteindelijke ondergang van deze ooit zo welvarende stad. Charles Wilson, oud-topman van GM, uitte ooit de beroemde woorden “Zo het met GM gaat, gaat het met de natie.” Toen GM failliet ging en de Amerikaanse auto-industrie op het randje van de afgrond balanceerde, ging Detroit mee. De bevolking is uitgedund tot een magere 713.000 inwoners – waarvan de meesten totaal verarmd zijn. Maar de stadsgrenzen en infrastructuur zijn nog van weleer. De misdaad viert er hoogtij, de werkeloosheid is overweldigend, hele wijken bestaan uit dichtgetimmerde en verlaten woningen en Detroit staat voor een verbijsterende 10,7 miljard euro in het rood. Om de schuld iets te verlichten, hebben B&W het aantal gemeenteambtenaren teruggebracht tot slechts 9.700 man. Maar de bewoners klagen steen en been over het verminderde aantal agenten, brandweerlieden en ambulancepersoneel. Van openbaar vervoer is nauwelijks sprake en de kwaliteit van leven in Detroit is ronduit waardeloos. Een paar jaar geleden maakte ik een reportagereis die in mijn geheugen zit gegrift. Ik filmde in het stadsmortuarium. Daar lagen 75 door niemand opgehaalde lichamen op elkaar gestapeld – niet omdat ze niet konden worden geïdentificeerd, maar omdat de familie zich stilhield om niet voor de begrafeniskosten te hoeven opdraaien.
En dan nu het goede nieuws. De momenteel fantastisch draaiende Amerikaanse auto-industrie is niet alleen gered door staatssteun. Sinds het einde van de recessie hebben gestaag groeiende autoverkopen en loonconcessies van de vakbonden geleid tot een golf van investeringen in fabricage en het aannemen van zeer veel personeel. Ford voegt dit jaar 2.200 banen toe, bovenop de 8.000 van vorig jaar, om te kunnen voldoen aan de vraag naar zuiniger auto’s en SUV’s. GM steekt 460 miljoen euro in de modernisering van een van haar fabrieken en Chrysler voegt in de Jeep-fabriek een derde ploeg aan het dienstrooster toe. Volgens een analist van de auto-researchsite Edmunds.com “houden toenemende vraag en de gemakkelijker toegang tot krediet de grotere verkoopcijfers in stand.” Het aantal werknemers is nog altijd kleiner dan de 1,1 miljoen mensen die hun boterham in de jaren ’90 in de auto-industrie verdienden, toen benzine spotgoedkoop was en de roep om SUV’s enorm. In 2009 was het aantal werknemers gedaald tot 560.000. Maar de afgelopen twee jaar zijn daar 90.000 nieuwe banen aan toegevoegd. Het beste bewijs voor het optimisme van met name Ford is misschien wel de verhuizing van een deel van de productie vanuit Mexico naar... Detroit. Opmerkelijk is de enorme opknapbeurt in het centrum, waar hard wordt gewerkt aan renovatie. Slimme, voornamelijk jonge, blanke ondernemers hebben de uitgewoonde gebouwen in de buurt opgekocht er chique kledingzaken, kunstgaleries en dure winkels met biologisch voedsel neergezet. Anders gezegd: het grootste deel van Detroit wordt afgeschreven en vergeten. De Grote Drie en een klein groepje slimme mensen in het vernieuwde stadscentrum zullen overleven. De feniks herrijst, maar voorlopig alleen in gedeelten.